Informator Edukacyjny (10)
30.09 – 6.10.2020
Nadeszła godzina prawdy…
Zgodnie z naszą koncepcją realizujemy semestr zdalnie w związku z czym wszystkie zajęcia powinny być prowadzone w terminach przewidzianych przez plan zajęć i za pomocą przede wszystkim Teams. Nie będzie zaliczone jako zdalne prowadzenie przedmiotu wyłącznie przesyłanie materiałów w PDF i ewentualne konsultowanie. Muszą to być zajęcia prowadzone w czasie rzeczywistym. Jest prowadzona dyskusja na temat ewentualnego nagrywania wykładów i ich odtwarzania. Nie mogą to być takie zajęcia, w których włączamy wykład i go później wyłączamy. Musi być taki czas, w którym należy wysłuchać pytań studentów i ewentualnie samemu zapytać wybranych studentów z listy. Tyle wynotowałem na zebraniu Nauczycieli Akademickich 28.09.2020. Jest super bo… Jako Samorząd Studentów Politechniki Warszawskiej po raz kolejny organizujemy szkolenie z obsługi aplikacji Microsoft Teams dla nauczycieli akademickich. Z racji tego, że Microsoft Teams jest oficjalnym narzędziem do przeprowadzania zajęć zdalnych w Politechnice Warszawskiej bardzo Państwa proszę o rozpowszechnienie tej wiadomości wśród nauczycieli akademickich w Państwa jednostkach. Prośba Samorządu jest dla mnie jak… Rozpowszechniam więc!
Osobiście o ocenianiu…
Kwestia oceniania była przedmiotem całkiem ożywionej dyskusji także na łamach Informatora Edukacyjnego. Co do zasady nie lubię procesu oceniania. Nie lubię oceniać innych. Są sytuacje, w których sam podlegam ocenie – na przykład pisząc artykuł… Ocena mimo starań ustalenia precyzyjnych kryteriów zawsze jest subiektywna. Oczywiście najważniejsze jest przekazywanie wiedzy, umiejętności i budowanie kompetencji. Ale wszystkim nadmiernie liberalnie podchodzącym do oceniania zadaję proste pytanie – czy chcą być leczeni przez lekarza, którego wiedza, umiejętności i kompetencje nie zostały zweryfikowane? Czy chcą, aby ta weryfikacja odbywała się w praktyce właśnie na nich?
Podczas weryfikacji efektów kształcenia, czyli oceniania w przestrzeni rzeczywistej dbamy o samodzielność pracy. Precyzyjnie jest ustalone, z czego można korzystać. W zdecydowanej większości przypadków korzystanie z książek, notatek czy też Internetu jest zabronione. W czasie zdalnej weryfikacji i oceniania musimy zaufać prawdziwości oświadczenia, że praca została wykonana samodzielnie. Samodzielnie znalazłem odpowiedź w sieci i przepisałem… Czy mamy oceniać umiejętność wyszukiwania, kopiowania i wklejania?
Ocenianie kształtujące i sumujące…
W czasach pandemicznego zdalnego prowadzenia zajęć szczególnie ważne jest rozróżnienie oceniania formatywnego (kształtującego) i sumatywnego (sumującego) i co więcej rzetelne prowadzenie tej pierwszej. Co to jest ocenianie sumujące każdy wie, bo takie ocenianie de facto prowadzimy. Elementami oceny sumującej są wszelakie sprawdziany i egzaminy. Problem jest z ich wiarygodnością… Co to jest ocenianie kształtujące? Według Wikipedii…
Ocenianie kształtujące (formative assessment) – rodzaj oceniania, którego głównym celem jest pomoc w uczeniu się. Podczas gdy ocenianie sumujące ma na celu podsumowanie wiedzy uzyskanej przez ucznia po zakończeniu procesu uczenia się, ocenianie kształtujące ma towarzyszyć procesowi uczenia się i go wspomagać. Według Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) ocenianie kształtujące to częste, interaktywne ocenianie postępów ucznia i uzyskanego przez niego zrozumienia materiału, tak by móc określić, jak uczeń ma się dalej uczyć i jak najlepiej go nauczać. Taka definicja znajduje się w raporcie opublikowanym w 2005 roku przez tę organizację. W Wielkiej Brytanii tamtejsze Ministerstwo Edukacji upowszechnia zasady i praktykę oceniania kształtującego posługując się terminem “ocenianiu służącym uczeniu się” (assessment for learning) i definiują go jako proces poszukiwania i interpretowania dowodów, które mogą posłużyć nauczycielowi i uczącemu się do określenia, na jakim etapie nauczania/uczenia się znaleźli, jaki następny krok mają do wykonania i jak najlepiej go wykonać. W języku polskim prowadzony jest specjalny serwis oceniania kształtującego.
Ocena kształtująca (formatywna)
Ocena kształtująca (formatywna) zapewnia natychmiastową informację zwrotną w trakcie nauki. W odróżnieniu od testów podsumowujących, które zwykle przypadają na koniec przerabianego tematu lub działu, w ramach oceny formatywnej zwykle nie stawia się stopni lub nie mają one znaczącego wpływu na ocenę końcową. Bardziej istotna jest możliwość szybkiej weryfikacji i pomocy nauczycielom w odpowiedzi na ważne pytania dotyczące rozwoju uczniów: Co wiedzą moi uczniowie? Czego jeszcze muszą się nauczyć? Główne elementy oceny formatywnej to: formatywne zadania ewaluacyjne, zadawanie pytań i udzielanie informacji zwrotnej. Możemy wykorzystać dwa bardzo proste mechanizmy. Pierwszy to lista, drugi to szybki test.
Lista pozwala na identyfikację problemów. Pod koniec zajęć prosimy Studentów, aby wymienili trzy rzeczy, których nie zrozumieli albo które sprawiały im największy kłopot. Najlepiej, aby Studenci wysłali te informacje drogą elektroniczną. Po zapisaniu można również poprosić Studentów, aby podzielili się swoimi pytaniami na głos, co stworzy możliwość uzyskania informacji zwrotnych od innych Studentów.
Szybki test to mechanizm, który z powodzeniem stosuję od lat. Najpierw „elektroniczne kartkówki” na Moodle były formą „wejściówki” na zajęcia. Obecnie są one przeprowadzane na zakończenie zajęć. Wpływają pozytywnie na koncentrację podczas zajęć. Studenci są bardziej skoncentrowani, bo będzie „odpytka”. Ponieważ kartkówki to forma oceniania kształtującego ich udział w łącznej liczbie punktów do zdobycia jest niewielki – na poziomie 5%.
Teams i … „direct instruction”
Wrażeniami ze zdalnego prowadzenia zajęć projektowych z Budownictwa Ogólnego dzieli się z nami wszystkimi Pan Magister Kacper Wasilewski, któremu serdecznie dziękuję za poniższy tekst.
Kwestia zajęć projektowych z wykorzystywaniem „direct instruction” – prowadziliśmy w ten sposób zajęcia z Budownictwa Ogólnego II i to z dobrym efektem. Nagrywaliśmy omówienia poszczególnych etapów projektu w ramach spotkań na MS Teams. Projekt był podzielony na dość duże porcje, w związku z czym zajęcia były dość długie (do 2,5h) i odbywały się zdecydowanie rzadziej niż co tydzień (wymagało to dość dużego wysiłku, zarówno w przygotowanie materiału jak i później jego wyłożenie bez przerwy). Samo uczestnictwo w spotkaniu nie było obowiązkowe, ale frekwencja była dość duża (60-70% studentów, którzy na bieżąco realizowali program zajęć). Dodatkowo do dyspozycji studentów pozostawały możliwości kontaktu z prowadzącymi – cotygodniowe konsultacje w formie spotkań na MS Teams (wykorzystywane raczej w niewielkim stopniu) oraz kanały zdefiniowane w ramach zespołu, na których można było zadawać pytania (asynchronicznie) dotyczące poszczególnych etapów (zarówno pytania jak i odpowiedzi były widoczne dla wszystkich studentów).
Jeżeli chodzi o obserwacje z realizacji projektu, to nasuwają się dwie – pozytywna i negatywna. Pierwsza (pozytywna) to bardzo wysoki poziom projektów. Nagrania były wielokrotnie odtwarzane przez studentów (liczniki wyświetleń wskazują, że średnio 3 razy przez każdego studenta), dzięki czemu przeprowadzani są przez projekt bez większych problemów i z bardzo dobrym efektem. Druga obserwacja, niestety pojawiła się dopiero po fakcie, a dokładnie po sprawdzeniu zrozumienia tematu za pomocą kolokwium. W pierwszym terminie kolokwium nie zaliczyła ponad połowa studentów. Myślę, że problemem, z którego wynikły obie obserwacje, jest to jak stworzyliśmy nasze „direct instruction”. W przypadku projektu, gdzie instrukcje w nich zawarte były wykorzystywane w sposób bezpośredni, bez konieczności przetworzenia, efekt był bardzo dobry. W przypadku kolokwium, gdzie instrukcje musiał być już przetworzone i zaaplikowane do innego przypadku niż ten w projekcie, efekt był już gorszy. W przypadku nauczania stacjonarnego poziom projektów był niższy, natomiast wyniki kolokwium nieco (ale nie drastycznie) lepsze.
Złota myśli na rozesłanie…
Wiem, że nie mogę nauczyć nikogo niczego.
Mogę jedynie zapewnić warunki, w których można się nauczyć.
Carl Rogers
R. Robert Gajewski